Wyniki 4. edycji konkursu „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna”

19 maja 2025 r. ogłoszono laureatów 4. edycji konkursu „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna”, organizowanego przez Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Po raz pierwszy ocena odbywała się w dwóch kategoriach wiekowych: uczniowie klas 4-6 oraz 7-8.

Do Archiwów Państwowych wpłynęła rekordowa liczba zgłoszeń – aż 684 prace z 370 szkół. Wyłoniono 17 laureatów, którzy najciekawiej pokazali historię swoich rodzinnych korzeni.

- Jesteśmy absolutnie zaskoczeni skalą zaangażowania młodzieży i nauczycieli w tę akcję. Wybór był naprawdę trudny. Nigdy dotąd nie otrzymaliśmy tak wielu zgłoszeń i nie odnotowaliśmy tak dużego zainteresowania konkursem. Tegoroczna edycja to prawie 3-krotny wzrost nadesłanych prac. Zdumiewa nas także różnorodność form, dbałość o źródła, precyzja historyczna i odwaga w sięganiu po nowe technologie. To budujące, że w młodym pokoleniu korzenie zapuszcza zamiłowanie do tożsamości kulturowej – informuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

Gala finałowa oraz wręczenie nagród odbędzie się 6 czerwca br. w Fabryce Wody w Szczecinie.

Pierwsza edycja konkursu odbyła się w 2022 r. z Inicjatywy Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych. Założeniem konkursu jest zainteresowanie młodzieży tematyką poszukiwań genealogicznych i archiwalnych oraz kulturą i historią lokalnej społeczności. Inicjatywa ma uwrażliwić na wartość wspólnego dziedzictwa i pamięci oraz szacunek dla przeszłości. Projekt wpływa także na zwiększenie świadomości o własnej przynależności społecznej i poprawę relacji rodzinnych. Organizatorami są Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej. Decyzją Kuratoriów Oświaty wyniki konkursu będą brane pod uwagę podczas rekrutacji do szkół ponadpodstawowych na rok szkolny 2025/2026.

Tegoroczna edycja wystartowała 18 września 2024 r., a prace konkursowe można było przesyłać do 24 marca br. W tym roku zaskoczeniem jest rekordowa frekwencja. Wpłynęły aż 684 prace z aż 370 szkół podstawowych z 16 województw. To prawie 3-krotny wzrost w stosunku do poprzedniej edycji. W niektórych województwach wzrosty były dwudziestokrotne. Po raz pierwszy w historii konkursu ocena odbywała się w dwóch kategoriach wiekowych: 4-6 i 7-8. Zaskoczeniem okazał się również dominujący wysiłek młodszych badaczy, którzy nadsyłali aż 463 prezentacje.

 

– Cieszy nas rosnąca jakość merytoryczna prac. Uczniowie wykazują się doskonałą znajomością zasad pracy z dokumentem archiwalnym, a zakres wykorzystanych źródeł, świadczy o systematycznej edukacji historycznej. Widać, że nasza misja edukacyjna przynosi owoce. Zaskakujące jest jak ciekawie i pożytecznie uczniowie wykorzystują sztuczną inteligencję: ożywione zdjęcia, filmy dokumentalne, podcasty rodzinne…  Te prace to nie tylko zbiór dokumentów, ale prawdziwe widowiska historyczne – komentuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

 

Wszystkie projekty edukacyjne zostały przygotowane w formie prezentacji, w której uczniowie zamieszczali drzewa genealogiczne przygotowane w dwóch różnych wersjach: wygenerowane w programach komputerowych i fotografie prac plastycznych oraz skany dokumentów, historie rodzinne i dokumentację zajęć przeprowadzonych z wykorzystaniem projektu. Dokumenty archiwalne pojawiają się w pracach coraz częściej. Zauważyć można również, że uczestnicy IV edycji świetnie poruszają się wśród materiałów archiwalnych. Wiedzą jak z nich korzystać i gdzie ich szukać, co dało świetne rezultaty. Prace zawierają bogate źródła, na podstawie, których prowadzono poszukiwania.

Przedstawione materiały archiwalne pochodzą nie tylko z archiwów rodzinnych, ale także z wielu instytucji, które gromadzą i przechowują dokumenty. Jednym z elementów pracy konkursowej była informacja o innowacyjnym sposobie wykorzystania projektu edukacyjnego. Rzeczywiście lekcje zostały bardzo dobrze udokumentowane. Nauczyciele - merytoryczni opiekunowie projektu angażowali całe klasy, a lekcje były fotografowane i nagrywane. Szczególnie inspirującym przykładem była interdyscyplinarna lekcja łącząca biologię, historię i język polski, w której temat „korzeni” został omówiony zarówno w kontekście biologicznym, jak i genealogicznym.

 

– Zaskakują nas pomysły nauczycieli, lekcje genealogii prowadzone na kołach zainteresowań, projekty angażujące całą społeczność szkolną, a nawet dokumentacja warsztatów w formie mini-filmów. Takie podejście wzmacnia więzi międzypokoleniowe i uczy młodych ludzi odpowiedzialności za pamięć o przodkach. Jestem pod wrażeniem, jak uczniowie potrafią dziś dotrzeć do dokumentów sprzed stu, a nawet dwustu lat. To świadczy o ich zaangażowaniu i umiejętnościach badawczych. W pracach najmocniej wybrzmiewały osobiste opowieści, losy pradziadków, pasje prababci, dylematy rodzin w czasie wojny – podkreśla dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

 

Konkursowi towarzyszyły bezpłatne warsztaty genealogiczne w siedzibach archiwów, w ramach których uczniowie i nauczyciele odbyli łącznie ponad 500 godzin konsultacji z pracownikami Archiwów Państwowych.

– Nasze spotkania przekonały młodzież, że archiwa to nie tylko skomplikowane regały z dokumentami, lecz żywe źródło rodzinnych opowieści. W całej Polsce szkoły tłumnie uczestniczyły w warsztatach genealogicznych, a liczba konsultacji z naszymi archiwistami wzrosła dwukrotnie. Uczniowie nie tylko uczyli się sięgać do rodzinnych pamiątek, ale też eksplorowali zasoby instytucji archiwalnych – podsumowuje dr Paweł Pietrzyk, Naczelny Dyrektor Archiwów Państwowych.

 

Pełna Lista Laureatów 4. Edycji Konkursu „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna”:

Kategoria: klasy IV–VI
 

• Województwo kujawsko-pomorskie
  • Uczeń: Wiktor Wachowiak
  • Opiekun merytoryczny: Kacper Andrzejczyk
  • Szkoła: Zespół Szkół i Placówek nr 1 w Bydgoszczy
  • Uczeń: Franciszek Zbroniec
  • Opiekun merytoryczny: Renata Pietrusińska
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Komisji Edukacji Narodowej w Raciążku
• Województwo lubelskie
  • Uczeń: Zofia Budzyńska
  • Opiekun merytoryczny: Marta Goździowska- Łubkowska
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 1 im. ks. Stanisława Konarskiego w Lublinie
• Województwo małopolskie
  • Uczeń: Zofia Stec
  • Opiekun merytoryczny: Anna Podmokła
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Św. Jadwigi Królowej Polski w Kornatce
• Województwo podkarpackie
  • Uczeń: Liliana Markut
  • Opiekun merytoryczny: Jolanta Topólska
  • Szkoła: Społeczna Szkoła Podstawowa nr 1 im. Armii Krajowej w Stalowej Woli
• Województwo podlaskie
  • Uczeń: Maria Katarzyna Jankowska
  • Opiekun merytoryczny: Monika Gryglik
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 9 im. Ks. Mazowieckiego Janusza I w Łomży
• Województwo wielkopolskie
  • Uczeń: Witold Kopeć
  • Opiekun merytoryczny: Marzena Peruga‑Malińska
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Mieczysława Jałowieckiego w Kamieniu
• Województwo zachodniopomorskie
  • Uczeń: Anastazja Taczała
  • Opiekun merytoryczny: Beata Korczak
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa im. prof. Wiesława Grochowskiego w Kliniskach Wielkich w Zespole Szkół Publicznych w Kliniskach Wielkich

 

Kategoria: klasy VII–VIII
 

• Województwo dolnośląskie
  • Uczeń: Robert Parczewski
  • Opiekun merytoryczny: Przemysław Wróbel
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 9 we Wrocławiu
• Województwo kujawsko-pomorskie
  • Uczeń: Wiktor Krotofil
  • Opiekun merytoryczny: Izabela Chmielewska
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa im. Romualda Traugutta nr 5 w Toruniu
• Województwo małopolskie
  • Uczeń: Dorota Kowalczyk
  • Opiekun merytoryczny: Katarzyna Balcerzak
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 1 im. Św. Jadwigi Królowej w Podwilku
• Województwo mazowieckie
  • Uczeń: Leon Karłowski
  • Opiekun merytoryczny: Benedykt Rutkowski
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 221 z Oddziałami Integracyjnymi im. Barbary Bronisławy Czarnowskiej w Warszawie
• Województwo mazowieckie
  • Uczeń: Katarzyna Manikowska
  • Opiekun merytoryczny: Robert Szulc
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 168 im. Czesława Niemena w Warszawie
• Województwo podkarpackie
  • Uczeń: Szymon Łanda
  • Opiekun merytoryczny: Marzena Foryt
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa w Haczowie
• Województwo pomorskie
  • Uczeń: Karolina Gawrysiak
  • Opiekun merytoryczny: Maria Mazurkiewicz
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 37 im. Obrońców Kępy Oksywskiej w Gdyni
• Województwo śląskie
  • Uczeń: Maria Ziarkowska
  • Opiekun merytoryczny: Ewa Soboniak
  • Szkoła: Zespół Szkolno‑Przedszkolny w Mykanowie
• Województwo zachodniopomorskie
  • Uczeń: Sara Witkowska
  • Opiekun merytoryczny: Sebastian Szymański
  • Szkoła: Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki w Nowogardzie

 

Gala finałowa oraz wręczenie nagród odbędzie się 6 czerwca br. w Fabryce Wody w Szczecinie. 

 

 

Koordynatorem tegorocznej edycji jest Archiwum Państwowe w Szczecinie.