Dlaczego śmieci drożeją

Stały wzrost kosztów funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami, wynikający ze zmian w przepisach i sytuacji rynkowej oraz nałożony na gminy obowiązek bilansowania finansowego systemu, wymusza  zmiany w zakresie wysokości opłat za wywóz śmieci. Projekt uchwały zawierający nowe propozycje został przekazany Radnym, którzy podejmą w tej sprawie ostateczną decyzję.

System gospodarowania odpadami komunalnymi w Szczecinie w obecnym kształcie funkcjonuje od 2013 r. Obejmuje wszystkie nieruchomości zamieszkałe w zabudowie jednorodzinnej i wielorodzinnej, a także placówki oświatowe i cmentarze. W odpowiedzi na potrzeby mieszkańców jest również stale rozbudowywany. Warto przypomnieć, że właśnie dobiega końca budowa dziewiątego ekoportu.

 

Coraz więcej i coraz drożej

Jednocześnie w mieście z każdym rokiem wzrasta ogólna ilość odpadów oraz koszty związane z ich odbiorem i przetwarzaniem. Jeszcze pięć lat temu za odbiór jednej tony w ramach systemu zapłacić trzeba było  449 zł, natomiast w 2019 r. już 761 zł.  Przy czym mieszkańcy Szczecina w 2014 roku wytwarzali rocznie 102 568 ton odpadów, a w  roku 2018  już prawie 130 000 ton. 

 

Dlaczego śmieci drożeją?

Najważniejsze fakty wpływające na wzrost opłat za wywóz i zagospodarowanie odpadów:

- nadprodukcja odpadów  w Europie i zamknięcie rynku chińskiego  à koszty zagospodarowania odpadów rosną co kwartał średnio o 10 %

- zmiany w prawie krajowym: 

- nałożenie na firmy zajmujące się odpadami dodatkowych wymagań - monitoring, kaucje, rejestry à wzrost kosztów ich działalności  od 100 tys. do 1 mln zł w zależności od wielkości i skali  działalności firmy

- wprowadzenie obowiązkowej Bazy Danych Odpadowych, która od 2020 r. obliguje wszystkie podmioty transportujące odpady do prowadzenia rejestrów ewidencji i sprawozdawczości dotyczących przemieszczania wszystkich  odpadów à koszty inwestycyjne i dodatkowi pracownicy w firmach,  rocznie ok. 150 tys. zł 

- wzrost opłaty za korzystanie ze środowiska, regulowany rozporządzeniem Ministra Środowiska

2018 - 140 zł/tona

2019 - 170 zł/tona

2020 - 270 zł/ tona

- wprowadzanie kolejnych frakcji odpadów odbieranych z  nieruchomości  - w 2013 r. śmieci odbierała jedna śmieciarka, obecnie jest to pięć osobnych odbiorów w różnej częstotliwości: zmieszane, selektywne (papier, szkło, tworzywa), gabaryty, zielone, bio  à wzrost kosztów usługi

- wzrost kosztów zagospodarowania  największej grupy odpadów – zmieszanych (stawki EcoGeneratora dla GMS) : 2018 - 258,12 zł/tona  à 2019 - 313 zł/tona 

- rosnąca konsumpcja, której efektem jest stale rosnąca ilość odpadów à jako gmina płacimy za odbiór odpadów ok. 26 mln zł rocznie więcej

- wzrost cen usług wynikający m.in. ze wzrostu płacy minimalnej, cen energii, paliwa, itp.

To wszystko powoduje, że różnica pomiędzy przychodami z opłaty „śmieciowej”, a wydatkami na funkcjonowanie systemu z roku na rok rośnie. W  tym roku wydatki na ten cel to 92 mln zł, a przychody – 72 mln zł. Tymczasem zgodnie z Ustawą o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, gmina ma obowiązek bilansować finansowo ten obszar funkcjonowania, tzn. że nie może do niego dopłacać. Dlatego w projekcie przyszłorocznego budżetu obie te wartości musiały zostać  zrównane.

Propozycja zmian

Aby było to możliwe konieczne są regulacje w zakresie opłat za wywóz śmieci od stycznia 2020 r. Proponowana wysokość stawek jest w największej mierze uzależniona od tego, czy odbierane odpady są segregowane, czy też nie. W pierwszym przypadku, w zabudowie wielorodzinnej miesięczna opłata za wywóz śmieci ma wynosić 7,5 zł za m3 wody (przy obecnej - 5 zł za m3). Przyjmując, że jedna osoba miesięcznie zużywa średnio ok. 3 m3 wody – opłata zmieni się o 7,5 zł.  Jeśli chodzi o zabudowę jednorodzinną dla odpadów segregowanych proponuje się stawkę 94 zł miesięcznie za gospodarstwo domowe (przy obecnej 65 zł). Zgodnie z obowiązującym prawem, stawki za nieselektywną zbiórkę odpadów powinny być odpowiednio co najmniej dwukrotnie wyższe: 15 zł/m3 w zabudowie wielorodzinne i 188 zł w zabudowie jednorodzinnej.

Nie tylko Szczecin

Z podobnym problemem  borykają się niemal wszystkie gminy i miasta w Polsce. Niektóre z nich planują lub już wprowadziły podwyżki opłat nawet o ponad 300 proc. (Kielce, Zawiercie). W wielu innych, takich jak Warszawa, Wałbrzych, Stargard czy Bydgoszcz, zmiany są porównywalne ze szczecińskimi.

Co ważne, Szczecin jest w tej dobrej sytuacji, że posiada EcoGenerator, który gwarantuje mieszkańcom Szczecina niższe stawki za odbiór odpadów  (313 zł/tona dla Szczecina, 486 zł/tona dla innych gmin, 437 zł/tona – cena w innych instalacjach). Jego funkcjonowanie daje każdemu mieszkańcowi Szczecina ok. 40 zł oszczędności rocznie.

Jednocześnie Szczecin jest aktywnym członkiem Unii Metropolii Polskich, która cały czas działa na rzecz unormowania przepisów prawa, dotyczących gospodarowania odpadami, co miałoby pozytywny wpływ na cały rynek odpadowy. Niestety większość propozycji i uwag składanych przez samorządy nie jest brana pod uwagę przez Rząd, co skutkuje obecnymi problemami.