Wieża Quistorpa. Obowiązkowy punkt jesiennych wycieczek

Prace związane z uporządkowaniem i zagospodarowaniem terenu wokół zabytkowej budowli właśnie dobiegły końca. Teraz jest to miejsce przyjazne i bezpieczne, które koniecznie trzeba odwiedzić! 

 

Pozostałości wieży widokowej, wzniesionej na początku ubiegłego wieku na Wzgórzu Arkony w Lesie Arkońskim, dzięki projektowi ze Szczecińskiego Budżetu Obywatelskiego zyskały zupełnie nowe otoczenie. Choć jest to miejsce o wyjątkowych walorach historycznych i krajoznawczych, do tej pory dla wielu szczecinian pozostawało nieodkryte. Teraz z pewnością się to zmieni.

W ramach przygotowań do realizacji projektu, w maju 2024 r., z inicjatywy Miejskiego Konserwatora Zabytków Michała Dębowskiego przeprowadzone zostały poszukiwania artefaktów - pozostałości po wieży rozrzuconych po okolicy. Spotkało się to z dużym odzewem ze strony mieszkańców - pasjonatów historii, w tym członków Stowarzyszenia Denkmal Pomorze, którzy w ciągu kilku godzin odnaleźli kilkaset fragmentów budowli, za co należą im się szczególne podziękowania.

W maju br. ruszyły roboty budowlane realizowane przez firmę MADRO Sp. z o.o. ze Szczecina. Dookoła wieży zalegał gruz, śmieci, fragmenty budowli, rosły samosiejki i podrosty. W pierwszym etapie została oczyszczona leśna polana, a wykonawca przeprowadził ponowne poszukiwania artefaktów w terenie. W ich wyniku odnalezionych zostało kolejnych kilkaset detali architektonicznych lub ich fragmentów. Nadzór konserwatorski nad inwestycją sprawował Damian Kolassa – autora książki pt. „Wieża Quistorpa. Od monumentu po ruinę”, który na bieżąco inwentaryzował odnalezione detale architektoniczne i rzeźbiarskie.

Efekt dwukrotnych poszukiwań to ponad tysiąc odnalezionych artefaktów. Te o mniejszych gabarytach zostały umieszczone w specjalnych koszach gabionowych, ustawione na wykonanej z otoczaków nawierzchni i w ten oryginalny sposób wyeksponowane w pobliżu obiektu.

- Znajdziemy tam cegły ze znakami mistrzów cechowych, ozdobne kształtki ceglane i kształtki klinkierowe, elementy posadzki, betonowe kapy, betonowe konsole, nakrywy betonowe słupków balustrad - informuje Paulina Łątka z Centrum Informacji Miasta. - Obok gabionów wyeksponowano także większe elementy takie jak fragmenty balustrad betonowych: podstawy proste i skośne, słupki i półsłupki. Są one świadectwem tego jak mogła wyglądać wieża w latach swojej świetności.

Szczególne cennym odkryciem było odnalezienie płaskorzeźby przedstawiającej alegorię pracy z wyobrażeniem putta przy pracach bednarskich. Na południowej elewacji, nad wejściem głównym, pierwotnie umieszczone były dwa podobne przedstawienia rzeźbiarskie. Odnaleziony zostało jedno z nich, połamane, składające się 7 fragmentów.

Ciekawym znaleziskiem są także potrzaskane fragmenty witraży. Dzięki tym detalom możemy wyobrazić sobie jak bogato zdobiona była wieża.  Zarówno płaskorzeźba, jak i witraże trafiły pod opiekę Miejskiego Konserwatora Zabytków, przeznaczone zostaną do konserwacji i przyszłej ekspozycji.

 

Niespodzianek było więcej

W trakcie prac odsłonięte zostały schody wejściowe prowadzące na parter budynku, o których do tej pory nie było wiadomo, czy się zachowały. Obok wejścia odkryty został również oryginalny element geodezyjny: reper z napisem Stettin.

- Przy odsłanianiu schodów przy południowej elewacji nieoczekiwanie ukazały się elementy ozdobnego betonowego obramowania kwietników - mówi Paulina Łątka. - Nie były one uwidocznione na zachowanych zdjęciach czy pocztówkach. Stąd spore zaskoczenie przy ich odkryciu. Zarówno one, jak i te od strony wschodniej zostały wyregulowane i ponownie zamontowane.

Oprócz gabionów z artefaktami dookoła ruin stanęły drewniane ławki, kosze na śmieci, tablica historyczna, tablica regulaminowa. Szczególną atrakcję stanowi tablica z przezierną grafiką wieży. Patrząc przez nią na pozostałości budowli zobaczymy ją w jej pierwotnym kształcie, przed zniszczeniem. Umieszczony na tablicach kod QR (będzie aktywny w ciągu kilku najbliższych dni) pozwala na odbycie wirtualnej wędrówki po obiekcie przy dźwiękach muzyki Carla Loewego.  Autorką tej wizualizacji jest Anna Koc. Znajdziemy tu także więcej informacji o historii wieży wraz z dokumentacją jej budowy. Materiały te pochodzą z książki Damiana Kolassy pt. „Wieża Quistorpa. Od monumentu po ruinę”  

 

W ramach zadania zabezpieczone zostały również wejścia do podziemi wieży i na jej górny taras, który, podobnie jak elewacja i schody, został oczyszczony z podrostów samosiejek drzew, traw i bylin. Cały teren dookoła został wyrównany i wzmocniony kruszywem naturalnym.  Na polanie pojawiły się też nowe rośliny, ponad 1000 sztuk takich gatunków jak: bluszcz pospolity, języczki Przewalskiego, narecznica mocna „Crispa”, parzydło leśne, pióropusznik strusi, marzanka wonna, barwinek większy, bodziszek kantabryjski, miodunka pstra. Rośliny w pełnej krasie zobaczymy w przyszłym sezonie wegetacyjnych, a tymczasem prosimy o nierozdeptywanie ich.   

 

Inwestycja została zrealizowana przez Zakład Usług Komunalnych, a szczególną opiekę sprawował nad nią Miejski Konserwator Zabytków. Wykonawcą zadania była firma Madro Sp. z o.o. Jego koszt to 444 500 zł.