Jak rosną koszty systemu odpadowego

Niestabilne przepisy, coraz wyższe koszty, stały wzrost ilości wytwarzanych śmieci,  a także zaniżone stawki narzucone przez Ustawę to główne  przyczyny, dla których większość samorządów w kraju zmuszona jest podnosić opłaty za odbiór i zagospodarowanie odpadów.

W ciągu ostatnich dwóch lat samorządowcy wielokrotnie  wskazywali na trudną sytuację w tym obszarze funkcjonowania miast i gmin. Mówili  wręcz o nadchodzącym „kryzysie śmieciowym”. Jako przyczyny wymieniają przede wszystkim zmieniające się przepisy prawa (kilkanaście nowelizacji ustaw o utrzymaniu czystości i porządku w gminach , o odpadach i przepisów wykonawczych do nich w ciągu ostatniego 5 lat), często też odstające od praktycznych doświadczeń oraz idący za tym wzrost kosztów funkcjonowania systemu.

Brak zdecydowanych rozwiązań doprowadził do tego, że w ostatnich miesiącach większość gmin zmuszona był podnieść stawki opłat ponoszonych przez mieszkańców. I tak na przykład w Poznaniu i podpoznańskich gminach stawki na jednego mieszkańca wzrosną o 11 - 12 zł. Od września nowe stawki obowiązują też we Wrocławiu i są one o ok. 36 proc. wyższe niż wcześniej. Podwyżki nie ominęły też Krakowa.

Niektóre miasta zmieniając cennik zmieniły również sposób naliczania opłat i przeszły na system, który od początku obowiązuje w Szczecinie – czyli powiązany ze zużyciem wody. Tak stało się w Warszawie, gdzie nowe stawki wynoszą 12,73 zł za m3 zużytej wody. Do zmiany szykuje się także Łódź, z propozycją stawki – 9,60 zł za m3. To jedynie przykłady z ostatnich miesięcy, a przecież potężna fala podwyżek przez całą Polskę przeszła  już w 2019 r.

Niestety, problem funkcjonowania systemu gospodarowania odpadami komunalnymi nie omija również Szczecina. Przyczyny są podobne jak wszędzie –wzrost kosztów wynikający z sytuacji rynkowej i prawnej oraz rosnąca z roku na rok masa śmieci wytwarzanych przez mieszkańców miasta i odbieranych w systemach.

Gmina zamawia usługi odbioru i zagospodarowania odpadów w trybie zamówień publicznych. Ceny usług dla podstawowych zadań w roku 2021 zaoferowane przez podmioty będą wyższe niż w drugim półroczu 2020 r. średnio o 10 proc. Dla poszczególnych grup odpadów te zmiany kształtują się następująco:

Paradoksalnie, na niekorzyść Szczecina działa również stały wzrost ilości odpadów gromadzonych selektywnie. Jest to zjawisko niezwykle pozytywne w kontekście ekologicznym, jednak przynosi też określone skutki ekonomiczne.

- Między bajki można włożyć twierdzenia, że na zebranym selektywnie plastiku czy papierze Miasto może zarobić – tłumaczy Paweł Adamczyk, dyrektor Wydziału Gospodarki Komunalnej UM. - Jest wręcz odwrotnie – zagospodarowanie tych frakcji jest dla nas najdroższe. Najmniej, dzięki spalarni, która gwarantuje mieszkańcom niższe stawki,  kosztują nas odpady zmieszane.

W związku z tym, od kilku lat stale powiększa się różnica pomiędzy wpływami z opłat, a wydatkami na funkcjonowanie systemu. Udało się to wyrównać dzięki ubiegłorocznym regulacjom stawek. Ale nie na długo. Dlaczego?

Dlatego, że w 2021 r. w życie wchodzi kolejny zapis z Ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, który wprowadza nowe, niższe stawki za pojemniki odbierane z nieruchomości niezamieszkałych. Jest to stawka obligatoryjna dla gmin i wynosi 58,20 zł za pojemnik o pojemności 1100 litrów. Obecnie w Szczecinie za odbiór takiego pojemnika płaci się 110 zł, co oznacza że narzucona stawka jest niemal o połowę niższa i  zupełnie nieprzystająca do realiów rynkowych. W efekcie wpływy do budżetu Miasta z tego tytułu zmniejszą się o prawie 4 mln zł.

W konsekwencji powyższych, według szacunków opracowanych  na rok 2021, stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla nieruchomości zamieszkałych obowiązujące obecnie, nie zapewnią pokrycia kosztów. Tymczasem przypominamy, że zgodnie z Ustawą, gmina ma obowiązek bilansować finansowo system gospodarowania odpadami, tzn. że nie może do niego dopłacać.

Stąd konieczność dostosowania wysokości opłat do poziomu pozwalającego zbilansować finansowo funkcjonowanie systemu. Zapewni to stawka na poziomie 8,80 zł za m3 wody w zabudowie wielorodzinnej oraz 99,90 zł miesięcznie w zabudowie jednorodzinnej. Przy braku segregacji sumy te należy podwoić. Taka propozycja zostanie przedłożona Radzie Miasta na najbliższej sesji, a nowe opłaty miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2021 r. 

Jednocześnie Miasto przychyla się do głosu wielu mieszkańców i proponuje podniesienie progu umożliwiającego rozliczanie się za śmieci „od wody” w zabudowie jednorodzinnej, do 6 m3 zużytej wody (obecnie są to 4 m3). W przypadku np. dwóch osób zamieszkujących dom jednorodzinny pozwoli to obniżyć opłatę za śmieci nawet o połowę.

- Należy podkreślić, że Gmina jest jedynie pośrednikiem pomiędzy mieszkańcami, a firmami odbierającymi odpady, poruszającym się w określonych ramach prawnych i finansowych – mówi Paweł Adamczyk z UM. – Naszym celem jest natomiast utrzymanie jakości usług w tym obszarze na dotychczasowym poziomie, z zachowaniem wszystkich elementów, które składają się na nasz, jeden z najlepszych w Polsce, system odbioru i zagospodarowania odpadów. 

Przypominamy, że  z „opłaty śmieciowej” pobieranej od mieszkańców finansowane są następujące działania:

-     odbiór, transport, zbieranie, przetwarzanie i utylizacja odpadów komunalnych odbieranych z nieruchomości zamieszkałych i niezamieszkałych,

-     odbiór i zagospodarowanie odpadów z Ekoportów wraz z obsługą i utrzymaniem Ekoportów,

-     likwidacja dzikich wysypisk,

-     opróżnianie koszy ulicznych,

-     administrowanie systemem,

-     edukacja ekologiczna.