Archeolodzy badają historię Łasztowni

Zanim ruszy budowa nowej siedziby Teatru Współczesnego na Łasztowni, archeolodzy zaglądają w głąb historii tego miejsca. Trwają badania, które mają ujawnić nieznane dotąd relikty portowej przeszłości wyspy i opowiedzieć na pytania, jak przez wieki rozwijała się zabudowa tej części Szczecina.

 

Historia ukryta pod ziemią

Łasztownia, wyspa z której rozpościera się widok na panoramę Szczecina, od wieków związana była z portem, handlem i rzemiosłem stoczniowym. Już w XIII wieku tereny te zostały nabyte przez miasto pod zabudowę portową. Powstały tu spichlerze, magazyny i warsztaty, a z czasem również stocznie, rzeźnie i zakłady przemysłowe. W czasie II wojny światowej Łasztownia, będąca ważną częścią szczecińskiego portu, została niemal całkowicie zniszczona w wyniku alianckich nalotów. Przez dziesięciolecia pozostawała obszarem częściowo niezagospodarowanym. Dziś, dzięki inwestycjom miejskim oraz prywatnym, wyspa przechodzi intensywną rewitalizację, a jednym z jej kluczowych punktów będzie nowoczesny gmach Teatru Współczesnego.

Zanim jednak ruszy budowa, archeolodzy z zespołu badawczego dokumentują to, co kryje się pod ziemią – ślady dawnych zabudowań i warstwy kulturowe, które przez stulecia kształtowały tę część miasta. Prace archeologiczne prowadzone na obszarze tzw. Małej Łasztowni.

- To teren, który do tej pory był słabo rozpoznany naukowo, mimo że stanowi jedno z najstarszych miejsc użytkowanych przez mieszkańców Szczecina - informuje Piotr Zieliński, rzecznik prasowy Miasta Szczecin ds. inwestycji. - Celem badań jest rozpoznanie i udokumentowanie nawarstwień kulturowych oraz reliktów historycznej zabudowy Łasztowni, zanim rozpocznie się budowa nowej siedziby teatru. To wyjątkowa okazja, by odtworzyć rozwój zabudowy portowo-magazynowej i poznać codzienne życie mieszkańców wyspy.

 

Metody tradycyjne i nowoczesne technologie

Choć praca archeologa wciąż wymaga precyzji i cierpliwości, współczesne badania coraz częściej łączą klasyczne metody z nowymi technologiami. Na Łasztowni obok kielni i szpachelki równie ważne są drony i oprogramowanie GIS. Zdjęcia lotnicze pozwalają zarejestrować strukturę terenu i układ murów z lotu ptaka, natomiast cyfrowe mapowanie umożliwia dokładną lokalizację odkryć w przestrzeni. Nowoczesne technologie dają zupełnie nową perspektywę pozwalają odtworzyć, jak zmieniała się zabudowa wyspy przez kolejne stulecia, a jednocześnie zachować jej ślady dla przyszłych pokoleń.

 

Ślady portowej codzienności

W pierwszym etapie badań usunięte zostały współczesne nasypy o grubości około metra. Pod nimi odsłoniły się relikty nowożytnej i współczesnej architektury – m.in fragmenty spichlerzy, warsztatów, brukowanych dziedzińców i budynków gospodarczych z XVIII i XIX wieku. Dotychczasowe odkrycia archeologów pozwalają odtworzyć obraz Łasztowni jako miejsca tętniącego życiem. Poza dawną zabudową portową odsłonięto również pozostałości infrastruktury przemysłowej z pierwszej połowy XX wieku – w tym przedwojennej stacji benzynowej czy magazynu ceramicznych bezpieczników.

Wśród znalezisk znalazły się także fragmenty ceramiki, elementy metalowe, a także drobne przedmioty codziennego użytku, świadczące o charakterze dawnej działalności na wyspie.

- Każde z nich jest dokumentowane, fotografowane i opisywane, zanim trafi do opracowania konserwatorskiego - mówi Piotr Zieliński. - Każde znalezisko to fragment większej układanki. Dzięki nim możemy poznać nie tylko układ dawnych budynków, ale też codzienne życie i kulturę materialną dawnych szczecinian.

Archeolodzy mają nadzieję trafić nawet na rzeczy pochodzące ze średniowiecza, które będą związane z pierwszym osadnictwem na wyspie. Ze względu na ograniczone źródła pisane każde znalezisko może znacząco poszerzyć wiedzę o początkach portu szczecińskiego.

 

Historia, która spotka się z przyszłością

Wyniki badań zostaną szczegółowo opracowane i przekazane do miejskich archiwów. Część odkryć może w przyszłości trafić do ekspozycji muzealnych, które przypomną o dawnym obliczu Łasztowni. Zakończenie prac archeologicznych będzie początkiem kolejnego etapu – przygotowania terenu pod budowę nowej siedziby Teatru Współczesnego.

Koncepcja teatru zostanie wyłoniona w międzynarodowym konkursie architektonicznym. Zgłoszenia o dopuszczenie do udziału w konkursie wysłało już 65 biur projektowych. Nowy gmach stanie się jednym z symboli odradzającej się Łasztowni – miejsca, gdzie przeszłość i nowoczesność przenikają się w przestrzeni sztuki, kultury i pamięci.

 

Nadzór nad realizacją konkursu oraz inwestycji sprawuje spółka Szczecińskie Inwestycje Miejskie Sp. z o.o.